Ogenschijnlijk
wijzen alle signalen in de richting van verandering. Onderliggend wordt echter
een principe gehandhaafd dat onder andere milieuvervuiling, ongelijkheid,
armoede en welzijn ondergeschikt maakt aan een verwoestende doelstelling. Dit
in de vorm van vermeerdering van het bezit voor een selecte groep in de wereld.
In het rijke Nederland met ca. 17 miljoen inwoners leeft meer dan een miljoen
mensen onder de armoedegrens.
Economen die als profeten een nieuwe tijd
aankondigen komen en gaan. Er is meer nodig dan een hype om daadwerkelijk iets
tot stand te brengen. Nog steeds stelt men niet echt de vraag waarom we nu al
in een situatie zitten waarin zo velen problemen hebben. Wat betekent welzijn
in plaats van de zogenaamde grote welvaart met de donkere kanten die we kennen.Er is wel
degelijk gekeken naar plannen om een andere situatie tot stand te brengen. Deze
zijn zeker nog niet van tafel, maar autoriteiten kunnen onder druk van regels,
wetgeving, bedrijven niet buiten de veilige marge treden.
De komende 4e
industriële revolutie zal alles op scherp zetten. Hoe kan mensen nog een zinvol
bestaan worden geboden als zij geen werk meer hebben? Ondanks rooskleurige
werkloosheidscijfers staan in Nederland 1,2 miljoen mensen buiten spel. (CNV in
NDH 15/1/2018) Vergeleken met 2015 is die tendens stijgend. Dan moeten de grote
veranderingen nog komen waarbij het risico is dat steeds meer de educatieslag
die als heilig wordt beschouwd voor de toekomst, niet zullen kunnen maken. Is
een leven lang leren een reële optie?
Afgezien van
dit feit worden langzamerhand ook de problemen die gepaard gaan met de moderne
technologie zichtbaar. De aandacht is onder andere wereldwijd gericht op het
gebruik van smartphones. Een epidemie van verslaving en bijvoorbeeld
bijziendheid bij kinderen ontvouwt zich. Daarnaast vallen cognitieve zaken op
en het verminderen van bepaalde vaardigheden bij de mens. Uit gesprekken blijkt
dat de krachtsinspanning om aan de verwachtingen te voldoen velen geestelijk
onderdompelt. De druk van de omgeving en
arbeidsmarkt zijn bijna onmenselijk geworden.
 |
| Kosten van robots t.o.v. mensen |
Je leven zit in een apparaat dat
je bij je hebt. In 2016 zagen we een toename van burn-out bij werkenden met 50%
(Universiteit Nyenrode) en een onvoorstelbare hoeveelheid mensen met
zelfmoordgedachten. De verwachting is gerechtvaardigd dat bij ongewijzigd
beleid en toename van techniek zonder regulering of nieuwe aangepaste wetgeving
een toename van problemen voor de hand ligt. De overheid hult zich onder het
geweld van de grote industrie in stilzwijgen. Uit affaires op allerlei gebied
maar zeker inzake de gaswinning in Groningen is nog eens pijnlijk duidelijk
geworden dat de overheid de burgers zonder druk niet zal of kan beschermen. Dus
moet er iets anders gebeuren.
Het is om die
reden dat ik me bij een internationaal platform in oprichting heb aangesloten.
Het ‘epicentrum’ ligt in Dhaka Bangladesh (Twitter: @DrZamanRokon) waar de
automatisering grote gevolgen heeft. Miljoenen mensen uit de landbouw zijn in
fabrieken gaan werken. Ondanks de lage lonen werd hun levensstandaard
verbeterd. Nu de kosten van robot-werk zelfs onder de lage lonen van de
werknemers duiken zullen zij uiteindelijk hun baan kwijtraken. Terug naar de
inmiddels gemechaniseerde landbouw is geen optie. Zij zullen in een grijze zone
terechtkomen.
Wat moeten we doen als steeds betere en slimmere machines overal
mensen gaan vervangen? Over de huidige situatie in India schrijft The Guardian
op 13 januari dat daar 600 miljoen jonge mensen zijn. In 2016 solliciteerden
1,5 miljoen mensen op 1500 banen bij een staatsbank en er zijn veel meer van
dat soort voorbeelden. Door de
technologie zullen er ook nieuwe banen ontstaan, maar het is nog niet duidelijk
welke dat zullen zijn en wie er aan de dan geldende eisen zal voldoen. Kan de
massa dit bijsloffen? Het is een misvatting om alles over te laten aan het
huidige krachtenveld, waardoor we aan de genade hiervan zijn overgeleverd.
Daarom zien we dat steeds meer bewuste burgers en verontruste wetenschappers
opstappen om druk te gaan uitoefenen ten einde tot regulering te komen. Het is
de bedoeling dat veel mensen bij elkaar worden gebracht waarbij wellicht
‘sociaal kapitaal’ ook een rol zou kunnen spelen. Ik zal mijn reis naar een
menselijker samenleving voortzetten.
Wim Verhoeven
Twitter: @bert_anders
