woensdag 17 januari 2018

ZIJN WE AAN DE GENADE OVERGELEVERD?

Ogenschijnlijk wijzen alle signalen in de richting van verandering. Onderliggend wordt echter een principe gehandhaafd dat onder andere milieuvervuiling, ongelijkheid, armoede en welzijn ondergeschikt maakt aan een verwoestende doelstelling. Dit in de vorm van vermeerdering van het bezit voor een selecte groep in de wereld. In het rijke Nederland met ca. 17 miljoen inwoners leeft meer dan een miljoen mensen onder de armoedegrens.


Economen die als profeten een nieuwe tijd aankondigen komen en gaan. Er is meer nodig dan een hype om daadwerkelijk iets tot stand te brengen. Nog steeds stelt men niet echt de vraag waarom we nu al in een situatie zitten waarin zo velen problemen hebben. Wat betekent welzijn in plaats van de zogenaamde grote welvaart met de donkere kanten die we kennen.Er is wel degelijk gekeken naar plannen om een andere situatie tot stand te brengen. Deze zijn zeker nog niet van tafel, maar autoriteiten kunnen onder druk van regels, wetgeving, bedrijven niet buiten de veilige marge treden.

De komende 4e industriële revolutie zal alles op scherp zetten. Hoe kan mensen nog een zinvol bestaan worden geboden als zij geen werk meer hebben? Ondanks rooskleurige werkloosheidscijfers staan in Nederland 1,2 miljoen mensen buiten spel. (CNV in NDH 15/1/2018) Vergeleken met 2015 is die tendens stijgend. Dan moeten de grote veranderingen nog komen waarbij het risico is dat steeds meer de educatieslag die als heilig wordt beschouwd voor de toekomst, niet zullen kunnen maken. Is een leven lang leren een reële optie?

Afgezien van dit feit worden langzamerhand ook de problemen die gepaard gaan met de moderne technologie zichtbaar. De aandacht is onder andere wereldwijd gericht op het gebruik van smartphones. Een epidemie van verslaving en bijvoorbeeld bijziendheid bij kinderen ontvouwt zich. Daarnaast vallen cognitieve zaken op en het verminderen van bepaalde vaardigheden bij de mens. Uit gesprekken blijkt dat de krachtsinspanning om aan de verwachtingen te voldoen velen geestelijk onderdompelt.  De druk van de omgeving en arbeidsmarkt zijn bijna onmenselijk geworden. 

Kosten van robots t.o.v. mensen 


Je leven zit in een apparaat dat je bij je hebt. In 2016 zagen we een toename van burn-out bij werkenden met 50% (Universiteit Nyenrode) en een onvoorstelbare hoeveelheid mensen met zelfmoordgedachten. De verwachting is gerechtvaardigd dat bij ongewijzigd beleid en toename van techniek zonder regulering of nieuwe aangepaste wetgeving een toename van problemen voor de hand ligt. De overheid hult zich onder het geweld van de grote industrie in stilzwijgen. Uit affaires op allerlei gebied maar zeker inzake de gaswinning in Groningen is nog eens pijnlijk duidelijk geworden dat de overheid de burgers zonder druk niet zal of kan beschermen. Dus moet er iets anders gebeuren.

Het is om die reden dat ik me bij een internationaal platform in oprichting heb aangesloten. Het ‘epicentrum’ ligt in Dhaka Bangladesh (Twitter: @DrZamanRokon) waar de automatisering grote gevolgen heeft. Miljoenen mensen uit de landbouw zijn in fabrieken gaan werken. Ondanks de lage lonen werd hun levensstandaard verbeterd. Nu de kosten van robot-werk zelfs onder de lage lonen van de werknemers duiken zullen zij uiteindelijk hun baan kwijtraken. Terug naar de inmiddels gemechaniseerde landbouw is geen optie. Zij zullen in een grijze zone terechtkomen.

Wat moeten we doen als steeds betere en slimmere machines overal mensen gaan vervangen? Over de huidige situatie in India schrijft The Guardian op 13 januari dat daar 600 miljoen jonge mensen zijn. In 2016 solliciteerden 1,5 miljoen mensen op 1500 banen bij een staatsbank en er zijn veel meer van dat soort voorbeelden. Door de technologie zullen er ook nieuwe banen ontstaan, maar het is nog niet duidelijk welke dat zullen zijn en wie er aan de dan geldende eisen zal voldoen. Kan de massa dit bijsloffen? Het is een misvatting om alles over te laten aan het huidige krachtenveld, waardoor we aan de genade hiervan zijn overgeleverd.

Daarom zien we dat steeds meer bewuste burgers en verontruste wetenschappers opstappen om druk te gaan uitoefenen ten einde tot regulering te komen. Het is de bedoeling dat veel mensen bij elkaar worden gebracht waarbij wellicht ‘sociaal kapitaal’ ook een rol zou kunnen spelen. Ik zal mijn reis naar een menselijker samenleving voortzetten.

Wim Verhoeven

Twitter: @bert_anders