INLEVINGSVERMOGEN?

Een merkwaardig onderzoek dat recentelijk is gepubliceerd door Vereniging Eigen Huis geeft aan dat kopers en eigenaren amper nog 6% vertrouwen hebben in de makelaars. Hoewel je allerlei argumenten kunt bedenken om hier een discussie over te beginnen, zou het wel een signaal kunnen zijn. Wordt het inleven in de gedachten van anderen overschaduwd door winstbejag gecreëerd door de wervelende vrije markt die op ons is neergedaald?

Empathie heeft niets te maken met medelijden of sympathie, maar je verplaatsen in de situatie van anderen en daarnaar handelen. Het lijkt of deze ‘plant’ te weinig is gecultiveerd. Wellicht is dit ook zo ten opzichte van dieren. In het Sociologie Magazine wordt melding gemaakt van het kunstwerk Helena. Het bestaat uit een aantal blenders van het merk Moulinex, met daarin helder water. In iedere blender zwemt één goudvis.  De bezoekers mogen er niet aankomen, want met een druk op de knop is er een dode te ‘betreuren’. Tijdens de opening van de tentoonstelling sterven er twee. Een dag later nog eens veertien dieren.

De tegenstelling bij de mens ligt hier kennelijk diep verborgen. Zoals iemand deze week in een discussie opmerkte. ‘Als er door een brand in bijvoorbeeld een varkensstal 20.000 dieren omkomen dan is dat slechts een kort berichtje’. Onze houding ten aanzien van de bio-industrie met zijn enorme aantallen op een beperkte ruimte staan in schril contrast met de uitstraling van de diersupermarkt. Dit lijkt een weerspiegeling van de liefde voor onze  hond, kat of konijn.Hier willen we kennelijk voor onze huisvriendjes de keuze hebben uit een enorm assortiment. Gezien het grote aantal variaties en smaken zou je het vermoeden kunnen krijgen dat de beesten zelf boodschappen doen. Hoe weten mensen anders wat ze lekker vinden? In gedachten zie je een konijn met een koker knaagdierbroodjes naar buiten komen, omdat hij zelf het beste weet welke smaak hij wil. 

Dit lijkt een grappige opmerking maar ouderen vertellen mij over een tijd dat ze er zelf alles voor over gehad zouden hebben als ze dit voedsel destijds hadden kunnen bemachtigen. Ook ten opzichte van de eigen soort is de mens soms in staat tot vreselijke dingen, met anderzijds toch dat empathisch vermogen.  Ik las laatst over een experiment van de psycholoog Stanley Milgram. Tot zijn verbazing was  zo'n 65% van gewone burgers bereid op aandringen van het 'gezag' de grenzen ten opzichte van elkaar te overschrijden. Hier ging het om zogenaamde stroomstoten die aan acteurs werden toegediend. Om het geheugen van deze mensen te 'verbeteren'. De burgers stelden de vragen en bij ieder fout antwoord werd een stroomstoot toegediend. Ondanks dat de acteurs de vragenstellers smeekten om te stoppen gingen de meesten dus door.

Ik denk dat het belangrijk is om de manier, waarop wij met elkaar omgaan steeds af te wegen, belangstelling te tonen en trachten je te verplaatsen in de situatie van een ander.Iemand wil mij bijvoorbeeld meenemen naar haar werkplek bij ouderen met dementie. Ik merk dat het voor haar belangrijk is dat te laten zien. Ze is trots op hetgeen ze doet en op een middag zit ik aan tafel en leer ik dat als je een bepaalde snaar raakt bij sommige van deze patiënten een verhaal loskomt. ‘Je hebt je zoon gebeld. Later belt hij terug om te vragen waarom, maar je weet het niet meer’. De soms plotselinge verandering in levens komt voorbij. Een hersenbloeding tijdens een vakantie zette de zaak op z’n kop. In korte tijd leer ik hier over de vele vormen van dementie en hoe je plotseling je hele leven achter je moet laten. Door verdieping kun je het ook beter begrijpen. 

Ergens krijg ik briefjes van mensen waarvoor het leven moeilijk is geweest. Het verzoek is om er een verhaal van te maken.  Hierin staan repeterende positieve boodschappen over de plek waar ze een gratis maaltijd krijgen. De menselijke behandeling is de rode draad. ‘Het is een rustpunt in de week en ik kijk ernaar uit. Ik wilde dat ik iedere dag zo goed te eten had’. De verdere meldingen geven aan het heel gezellig is om met elkaar te praten. Iemand spreekt de hoop uit dat het nog lang doorgaat en ‘dat ik nog vaak mag komen’. Ze geven aan dat ze de vrijwilligers, die hier koffiezetten geweldig vinden.

Het gaat erom dat we begrijpen dat hetgeen deze mensen hebben geschreven belangrijk voor hen is. Wellicht is empathie een instrument, zoals sommige schrijvers het noemen om tot een maatschappijverandering te komen. Er moet dan nog veel veranderen. Bij de onder druk staande democratie, de jacht op geld, macht en de enorme uit de hand gelopen consumptie zouden wijze woorden uit het verleden werkelijkheid kunnen worden: ‘Wij hebben de vijand ontmoet: wijzelf ‘. (Marcus Aurelius) 

Wim Verhoeven

verhoevenkoffiekring@tele2.nl