ZELFREDZAAMHEID EN BUREAUCRATIE.

Ik spreek deze ochtend met iemand die hulp biedt aan mensen met een, zoals hij dat noemt, sociaaleconomisch zwakkere positie. Een reis door het doolhof van regels, maar vooral ook een blik op wat er gebeurt als je van hieruit met het systeem in aanraking komt. Hij schetst de strijd die men voert om aan de eisen te voldoen en te voorkomen dat je een boete krijgt of wordt gekort op de inkomsten.  In dit ‘segment’ van de samenleving is men niet in staat om volledig mee te gaan in de digitalisering, laat staan dat het wordt begrepen. 


Uiteraard moet de overheid anderzijds zaken als misbruik en fraude zien te voorkomen.Een waslijst aan organisaties, waar burgers nou eenmaal mee van doen hebben, zorgt voor verwarring. Belasting, toeslagen, woningbouwverenigingen, waterschappen, ziektekostenverzekeringen, de school, energie, werk en inkomen. Het zijn allemaal zaken die het pad kruisen van hen die daar moeite mee hebben.

Vanuit het gezichtspunt van de betrokkenen is er sprake van ver doorgevoerde bureaucratie.  ‘De manier van communiceren die door de overheid wordt verlangd is voor deze groep bijna onmogelijk’. Volgens de hulpverlener durven de zwakkeren geen confrontatie met het systeem aan te gaan, dat overigens zelf ook fouten maakt.

Iemand vraagt een voorziening aan en krijgt na enige tijd weer een invulformulier, jawel om een voorziening aan te vragen. Bovendien wijst hij op inconsistent beleid in die zin dat de persoonlijke overtuiging van een beleidsuitvoerder een rol zou kunnen spelen bij de beslissingen.

Mijn gesprekspartner is van mening dat er te weinig controle van de gemeente op de uitvoerende instanties is. Als boosdoener ziet hij onder andere professionele organisaties, waardoor de situatie in de buurt is verslechterd. De mening over de sociale wijkteams laat niets aan de verbeelding over. ‘Ze zeggen dat ze generalist, dus van alle markten thuis zijn, maar helpen ze de mensen daadwerkelijk?’

Je merkt een grote onvrede en twijfel aan de deskundigheid. Vanuit hier krijgt de cliënt te maken met procedures. Een jongere met een schuld die hulp zoekt, krijgt tegenvragen en wordt geconfronteerd met regels, maar een oplossing is niet in zicht. Hij stelt dat hij voor z’n ‘eigen’ weg heeft gekozen om voldoende inkomsten te verwerven. Meer perspectief bieden is hier heel belangrijk.

Uit de woorden valt op te maken dat er een bepaalde angst heerst, vooral voor de gevolgen als iets niet goed gaat. De manier waarop men naar het gezag kijkt laat zich bijna vertalen als een monster met scherpe klauwen. Het zit opgesloten in een kooi. Het slot op de deur is echter zwak. Zolang het gevoed wordt met papier en gegevens die juist zijn is er niets aan de hand. Bij één foutje weet hij de deur te forceren en vermorzelt hij degene die het voer heeft gebracht.

Veel mensen hebben dus moeite aan de eisen te voldoen die de huidige complexe maatschappij stelt. De veranderingen volgden elkaar in snel tempo op. Het systeem lijkt van invloed te zijn op de zelfredzaamheid. 

Wim Verhoeven
Eventuele reacties : verhoevenkoffiekring@tele2.nl