Ergens bij een van de vele pontjes in Noord-Holland word ik aangesproken door een jongen die op een prachtige fiets en met een rugzak onderweg is van school naar huis. Het gespreksthema heeft in eerste instantie betrekking op onze sportfietsen, maar gaat uiteindelijk over de wereld waarin hij zich bevindt. Plotseling kijk in een leven van iemand in een fase waarin ik mij lang geleden bevond. Nu is alles anders.
Het lijkt of elke structuur die wij vroeger kenden ontbreekt. Hij kijkt naar een wereld die bestaat uit een duistere brei van gebeurtenissen, die in zijn ogen een bedreiging kunnen vormen. Er is geen enkel overzicht en het vereist een constante bijstelling van de doelen die hij nastreeft. Zijn zicht op de situatie is helder maar het is alsof deze ook signalen afgeeft van een toekomstige depressie. Nee, hij heeft geen idee wat hij werkelijk wil, maar de dwang om in de technologie zijn toekomst te zoeken ligt als een loden deken op hem.
‘Als je geld wilt verdienen dan moet je bijvoorbeeld apps of games gaan ontwikkelen’. Onderliggend die grote angst voor de werkelijke wereld, waarin hij straks zijn weg moet gaan zoeken. Een onbekend terrein, waar iedereen wordt wijsgemaakt dat je zelf je toekomst bepaalt. Vanmiddag proef ik het verdwijnen van die vanzelfsprekendheid dat je er wel komt. Hier ontmoet ik iemand die model staat voor eerdere ontmoetingen met jonge mensen, die ik had. Volledig overgelaten aan zichzelf en dolend in een groot bos met vele wegen.
De nieuwe God, die zoals iemand zei, thans in Silicon Valley zit bepaalt de richting en zal volgende generaties dwingen tot een wedloop in feite met zichzelf. Ze moeten wel, als ze tenminste de vruchten willen plukken van nieuwe verworvenheden die de nieuwe religie ter beschikking stelt. Burn-out dreigt voor miljoenen werkenden kopt het NHD op 18 augustus. ‘Hele bedrijfstakken dreigen stil te vallen doordat werknemers straks met burn-out klachten niet langer kunnen werken”.
Ook voor corona was er op grote schaal al sprake van psychische klachten die voortkwamen uit de manier waarop de samenleving en het werk zijn georganiseerd. De complexiteit neemt toe en daarmee de enorme druk om bij te blijven. In een gespreksgroep die op een ‘veilige’ manier in de Noorderkerk weer gestalte heeft gekregen wordt gesteld dat technologie een dwingend karakter heeft gekregen. ‘Je moet mee, omdat je anders in de samenleving volledig buiten spel staat’.
Philipp Blom, historicus, journalist en vertaler constateert in zijn boek ‘Wat op het spel staat’ het volgende. ‘Juist de controle over het eigen lot en het vermogen beslissingen te nemen worden paradoxaal genoeg door technologische vooruitgang steeds meer beperkt’. Er is sprake van digitale hersenspoeling. Het verval weerspiegelt zich tevens in wat onderzoekers het verlies van competenties en vaardigheden noemen. Een daarin gespecialiseerde wetenschapper in Bangladesh wijst op de steeds grotere afhankelijkheid van en verslaving aan technologieproducten die de sterke neiging naar voren laten komen gebruikers te infantiliseren. (=Kinderlijk maken).
Het lijkt of de belangrijkste vraag op dit
moment alleen gaat over de komst van een vaccin. Als dit echter niet
gelijktijdig de discussie van een totale (gedrags) verandering teweegbrengt zal
vrijwel zeker onze eigen existentie worden bedreigd. Dat is de alles omvattende
vraag.
Wim Verhoeven
