Op deze
warme zomeravond staat met name een discussie met een aantal vrienden op het
programma. Breed genomen zou het over economie, politiek, klimaat of
technologie kunnen gaan. Het gesprek concentreert zich echter op het
kapitalisme dat op hol is geslagen en dat de ongelijkheid kennelijk niet kan of wil verminderen. Sterker, deze wordt alleen maar groter. Een van de fundamentele
vragen is of en in welke mate migratie hierdoor wordt aangewakkerd. Zijn
westerse landen tot op zekere hoogte zelf verantwoordelijk voor een fenomeen
dat ze krampachtig bestrijden?
In dit verband verwijs ik naar gesprekken met
mensen uit Noord-Afrika die ik eerder voerde. Zij namen mij mee naar een wereld
die sterk doet denken aan het koloniale verleden. Net als toen gaat het meer
over grondstoffen dan de bevolking. Regimes die in stand worden gehouden door
landen die vooral hun eigen belangen in de gaten houden. Het gaat over
vernedering van gewone mensen door degenen die aan de macht zijn. De corruptie
die ervoor zorgt dat het geld voor opbouw zoals bijvoorbeeld uit de EU
verdwijnt.
Het beeld wordt bevestigd door een stuk dat geschreven is door
Christoph H. Schwartz – postdoc - o.a.
betrokken bij het Center for Near and Middle Eastern Studies aan de
Philipps University Marburg – Duitsland. Onder de titel ‘Morocco’s social protest acros
time and space’ verwijst hij in een artikel naar de grootste sociale protesten
sinds de Arabische lente. Hierbij werd iedereen die als kritisch wordt
beschouwd gearresteerd. Het gaat om honderden demonstranten en de veroordeling
van journalisten en advocaten. In dit geval gaat het om het Rif gebied in het
noorden van Marokko, dat een lange geschiedenis van protesten kent.
Onderdrukking,
systematisch buitensluiten van mensen, bekrachtigd door het weigeren iets te
doen aan de infrastructuur, het ontbreken van ziekenhuizen en scholen. De
directe aanleiding tot de laatste opstand is volgens het genoemde stuk de dood
van een 31-jarige eenvoudige vishandelaar, genaamd Fikri. Hij werd aangehouden
en zou de politie de gevorderde steekpenningen niet hebben kunnen betalen. Zijn
vis werd in een vuilniswagen gegooid, waarna hij erin kroop om zijn handel te
redden. Volgens getuigen zou de politie toen de pers van de wagen hebben
aangezet, zodat hij werd doodgedrukt.
Dit veroorzaakte woede op social media en
lijkt op het geval van de groenteman Bouazizi in Tunesië die zichzelf in brand
stak. Schwartz wijst op de giftige schaduwen uit het koloniale verleden en de dubieuze
rol die Duitsland, Spanje en Frankrijk hebben gespeeld. Tijdens de zogenaamde
RIF-oorlog van 1921-1926 werd er 500 ton mosterdgas op het gebied
losgelaten. Tot op de dag van vandaag
heeft de bevolking te maken met een hoog percentage kanker en zou het
grondwater op veel plaatsen nog steeds zijn vervuild. Hoewel het gebied in 1923
kortstondig een republiek was streven de mensen nu geen zelfstandigheid meer
na, maar sociale rechtvaardigheid.
Zij willen dat hun menselijke waardigheid
wordt erkend. Hoewel er beloften zijn
gedaan verandert er weinig en zijn de machthebbers geneigd de bewoners te
bestempelen als separatisten, gecontroleerd door het buitenland. Het is echter
duidelijk dat ze geen afsplitsing willen, maar een verbetering van hun situatie.
De grootste groep asielzoekers in Spanje komt uit de Rif en zou voor de EU een
waarschuwing moeten zijn. Het is een voorbeeld van het feit dat
westerse landen slechts oog hebben voor de handel en derhalve regimes steunen
die geen sociale verbetering nastreven. In die zin lijken landen die de stroom
asielzoekers willen beperken zelf verantwoordelijk voor het creëren van een
kruitvat dat zich niet alleen beperkt tot Marokko.
Het gaat vooral om jonge mensen en in dat opzicht heeft Zwitserland een
belangrijk besluit genomen om de samenwerking inzake migratie met bijvoorbeeld
Tunesië te verlengen. Het gaat om een investering direct in deze categorie
jongeren van 100 miljoen Zwitserse Francs over een periode van vier jaar. Deze strategie heeft tot doel om jonge
Tunesiërs aan te moedigen om in hun eigen land deel te nemen aan het
arbeidsproces. Dit wordt bereikt door het geld te investeren in verbetering van
de arbeidsmarkt en professionele training voor migranten zonder documenten. Het lijkt een wijs besluit van Zwitserland dat navolging zou moeten krijgen in andere
landen en waarschijnlijk op den duur beter werkt dan muren optrekken.
Wim Verhoeven
verhoevenkoffiekring@tele2.nl
