De groei van
de Nederlandse economie komt al sinds 1977 nauwelijks de huishoudens ten goede.
Gecorrigeerd voor inflatie heeft een gemiddeld gezin in veertig jaar tijd amper
meer te besteden gekregen. Dit bericht in de pers (NHD 5/2/2018) geeft ook de
dieperliggende problematiek aan van een systeem dat is uitgewerkt. De economie
is tussen 1977 en 2015 twee keer harder gegroeid dan het inkomen van de
huishoudens. De grote winnaars zijn de bedrijven die hun inkomen als
percentage van het bbp zagen verdrievoudigen.
Het artikel
legt nog iets anders bloot. ‘Het feit dat bedrijven een groter deel van de
economische groei krijgen en werkenden steeds minder zie je al heel lang in
alle westerse landen’. Ter reparatie zou de vennootschapsbelasting volgens
deskundigen omhoog moeten, maar de tendens is omgekeerd.We hebben het dan nog niet over
mensen met een uitkering of gepensioneerden die om andere redenen
achterblijven. Volgens een onderzoek van
de gemeente leeft een op negen Zaankanters onder de armoedegrens.
De consument
moet door zijn uitgaven wel voor de groei zorgen, maar hij profiteert daar niet
van. Een interview in het programma Buitenhof met de staatssecretaris van
Financiën Menno Snel laat zien dat men eigenlijk in het duister tast, of wil tasten,
als het gaat om belastingontwijking. ‘We weten niet precies waar de
brievenbusfirma’s zitten en ook niet hoeveel het er zijn’. Clairy Polak
confronteert de bewindsman daarna met het feit dat men niet zeker is of er wel
een juridische grondslag is dit fenomeen aan te pakken. Zonder die grondslag zou het dus onuitvoerbaar
zijn.
Wat volgt is ontkenning, gemompel en de uitspraak dat het nog jaren duurt
voordat er iets zou kunnen gebeuren. Voor de bühne en de burger lijkt het of er
een enorme verandering voor de deur staat. Hebben we in werkelijkheid weer te
maken met een dynamische vertraging? Men beweegt en doet alsof er iets
verandert maar in werkelijkheid bepaalt het grote bedrijfsleven en niet een
staatssecretaris in Nederland. Ondertussen
lijkt de consument een pakezel van het grote geld die ook steeds meer last
krijgt van de uitwassen die de toename van de economie veroorzaakt.
Nu alles op
volle toeren draait heeft een op de zeven werknemers moeite om het tempo te
volgen. Hij of zij mag proeven van de burn-out cocktail. Volgens deskundigen
zitten we aan een grens maar het systeem blijft zich richten op vermeerdering. Een
barbecue in de tuin van mensen die onder een aanvliegroute van Schiphol wonen
is een aparte beleving. Gesprekken vinden plaats in een soort pantomime spel en
het lijkt af en toe of de satésaus vanzelf wordt geroerd als weer een kist over
komt. Er moeten nog meer vliegbewegingen komen en in de drift naar groei zullen
ook andere delen van Nederland eraan moeten geloven.
De woorden van een onderzoeker
in het programma Buitenhof die aangaven dat er 20% minder moet worden gevlogen,
zijn inmiddels verstomd. Steeds meer
deskundigen wijzen op de gevolgen van chemicaliën in ons milieu met name voor
aankomende generaties. De effecten op de hersenontwikkeling zijn beschreven in
het recente boek ‘Toxic Cocktail’ van de Franse schrijfster Barbara Demeneix.
De toename van het aantal afwijkingen en psychische klachten gerelateerd aan
chemische substanties die daarin worden beschreven zijn alarmerend.
Op vrijwel
alle gebieden worden grenzen overschreden, maar de vrije markt heeft zijn eigen
werkelijkheid gecreëerd en laat via reclame weten dat de burger nog nooit zo
vrij is geweest. Zolang hij kan consumeren is hij koning. Indien dit niet het
geval is hoort hij er niet meer bij. We zien vreemde zaken die bij die enorme
vrijheid horen zoals: ‘een op de tien zzp-ers loopt het risico op armoede’. De
toekomstige burger van de liberale democratie is een kosmopoliet die zichzelf
constant bijschoolt, overal ter wereld kan wonen en werken. Over anderen wordt
in dat verband voorlopig gezwegen.
In de jacht
op economisch goud is het of de ‘pakezel’ soms zelf in de weg te staat. Het
idee om de referendumwet af te schaffen lijkt een tendens om tegengeluiden te
smoren. Het gaat echter juist om nieuwe ideeën teneinde de maatschappij voor te
bereiden op een grote verandering. Experts waarschuwen in The Guardian dat een samenleving, waarin technologie de boventoon zal voeren zonder juiste regels en
wetgeving in een chaos kan veranderen. Dan is het ondenkbaar
dat we geketend zitten aan een politiek systeem dat alleen geïnteresseerd is in
zelfbehoud.
Wim Verhoeven
verhoevenkoffiekring@tele2.nl
