ZIT ER EEN BOODSCHAP IN HET CORONAVIRUS ?

De berichten die ik de afgelopen tijd van mensen mocht ontvangen laten deels de donkere kant van de huidige situatie zien, soms hartverscheurend. De angst voor het onbekende. Anderzijds de absolute waardering voor de ongelooflijke inspanning van mensen in de zorg. Het is niet ondenkbaar dat nog enorme offers zullen worden gevraagd van burgers. Naast deze schaduwzijde komt ook iets anders naar voren. Je mag het verwondering noemen. ‘Het is of de natuur zijn plek weer opeist’. Iemand schrijft  over dolfijnen die in havens rondzwemmen, water dat weer helder is en de schonere lucht die we inademen. 

Het geluid van vogels in plaats van vliegtuigen. Het wonder van Venetië, waar de dierenwereld zich zichtbaar herstelt. Foto’s van scholen vis duidelijk te zien. ‘Nu door het coronavirus een gordijn is opgetrokken wordt de ravage die met de economie van de ‘eeuwige’ groei is aangericht steeds duidelijker’. In een van de berichten staat de volgende tekst: ‘We worden wakkergeschud, omdat we niet bereid waren het zelf te doen. Want het gaat om onze toekomst. Het gaat om de toekomst van onze kinderen’. 

Wat we zien is een ongelooflijke bewustwording bij velen die merken dat dit ook een tijd van bezinning is. 'Je gaat je inderdaad wel realiseren wat belangrijk is'.  De stilstand van een waanzinnig circus lijkt andere mensen te creëren die vriendelijker en rustiger zijn. Overal kijken leiders in de camera en spreken mensen toe met een blik van medeleven, waarbij enorme hoeveelheden geld hun wapen lijkt om een ‘overwinning’ te boeken. We zien de kracht van de natuur regelmatig, maar dit keer is het de vraag of doorgaan op de oude voet na deze crisis wel mogelijk is. 

Afgezien van het feit dat mensen veel psychische ongemakken ondervinden, gezondheidsrisico's  lopen en er een enorme ongelijkheid gecreëerd is laten wetenschappers zien dat we niet ongestraft grenzen van de leefomgeving kunnen overschrijden. Ik verwijs naar een stuk in The Guardian van 18 maart met de titel: ‘Is de vernietiging van de natuur de oorzaak van Covid-19? Wetenschappers doen onderzoek naar de achterliggende oorzaken van infectieziekten. Gesteld wordt dat door het verlies van biodiversiteit en leefgebied van organismen, het coronavirus een begin zou kunnen zijn van massa pandemieën. 

Er staat een uitsprak in van een zekere David Quammen: ‘We zagen bomen om, we doden dieren of stoppen ze in kooien en brengen ze naar de markt. We ontwrichten ecosystemen en schudden virussen los van hun natuurlijke gastheer. Als dat gebeurt hebben ze een nieuwe gastheer nodig. Dikwijls zijn wij dat….’. Pierre Dorny van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (NHD 24/3/2020) bevestigt dit in feite: 'Driekwart van de nieuwe infectieziekten is er altijd geweest. Alleen bleven ze vroeger beperkt tot kleine leefgemeenschappen. Vandaag verspreiden ze zich snel omdat er veel meer mensen de wereld rondreizen'.  

Afgezien van wetenschappelijke uitspraken die hierop wijzen, beginnen mensen zelf ook aan te voelen dat de huidige manier van leven kan eindigen in een catastrofe. Zoals de man naast mij die zijn tas inpakt na een middag badminton. Op dat moment is het nog niet zover dat we ervan overtuigd zijn dat zelfs sporten in groepsverband tot stilstand zou kunnen komen. Wel onmiskenbaar een gevoel dat er aan de horizon iets zal verschijnen met grote gevolgen. ‘Ik hoop dat er hierdoor echt iets gaat veranderen’, is de gedachte die hij dan al uitspreekt. De vraag is of de mens zelf iets nieuws zal bedenken en een duidelijk contract met de natuur zal sluiten of uiteindelijk gedwongen wordt de koers te wijzigen. 

Een Duitse ‘denker’ die ik sprak verwoordde het zo: ‘het zou wel goed zijn als we in dit moment van relatieve rust de positieve dingen vasthouden en elementen daarvan gebruiken voor de discussie hoe het verder moet.  Hoe dan ook, we zullen ons moeten voorbereiden op een fundamentele verandering. Dat is volgens mij de boodschap van het coronavirus’.

Wim Verhoeven