HOMO SAPIENS DE VERSTANDIGE OF WIJZE MENS?

De professor kijkt uit het raam waar hij een zwerm drones ziet landen op een gebouw. Hij doet onderzoek naar de evolutie van de mens. Zelf behoort hij tot de roboticus, de soort die inmiddels de sapiens heeft opgevolgd.  De belangrijkste zaken staan geordend in zijn ‘brein’. De komende tijd wil hij besteden aan de ontwikkeling die heeft geleid tot het uitsterven van deze ooit zo succesvolle soort. 

Voor dit doel keek hij nog even naar de ‘oorsprong der soorten’ van Charles Darwin waarin deze stelde dat al het leven op aarde een gemeenschappelijk afstamming heeft en dat natuurlijke selectie het belangrijkste mechanisme is voor de evolutie van de soorten. Bij zijn onderzoek van de genoemde selectie kwam hij in de geschiedenis steeds weer pogingen tegen van de mens om zich kunstmatig te veredelen. Hij stond even stil bij uitspraken over eugenetica waar gesteld werd dat het verwekken van kinderen tussen hooggekwalificeerde mensen zou moeten worden aangemoedigd.

Maar al veel eerder zag hij bijvoorbeeld dat de filosoof Plato in zijn Utopia, de opzet van de ideale samenleving, op een niet zachtzinnige wijze bepaalde maatregelen wilde treffen om de ‘kwaliteit’ van zijn soortgenoten te verbeteren. De latere Nazi’s hadden deze zaken kennelijk goed bestudeerd en gingen nog verder, waarbij zij handig gebruik maakten van Nietzsche ’s voorstelling van de Übermensch. Razendsnel werd hij door de geschiedenis heen gevoerd en zag dat de mens steeds meer biotechnische oplossingen had gezocht en getracht had de dood te overwinnen. 

Hier vond een belangrijke selectie plaats want alleen de gefortuneerden hadden de middelen om hier gebruik van te maken. Gezondheidszorg, wonen, vluchtelingen en op tal van andere terreinen werd dit principe toegepast.  Uit het verloop van de geschiedenis kwam naar voren dat de mens al in een vroeg stadium was begonnen niet op kwaliteit maar op basis van economische waarde de soort te verbeteren. Veel bezit betekende echter niet altijd meer hersenen dus per saldo zou de sapiens toen al in kwaliteit achteruit gegaan kunnen zijn. 

Hij zag de tekenen in de historische documenten van een verdere splitsing. Muren, hekken, technologie om de ‘afgesplitsten’ buiten de eigen enclave te houden. Een nieuwe samenstelling van de wereldbevolking om de eigen overlevingskans te vergroten. Men dacht het zich gemakkelijk te maken door een nieuwe intelligentie te ontwikkelen die hen daarbij zou helpen. De professor had de volgende tekst gecomponeerd :

‘Het is interessant om te kijken naar de ontwikkeling van de mens in de laatste 100.000 jaar.  Onbegrijpelijk dat de sapiens is uitgestorven, gezien zijn vaardigheden. De intelligentie, het bewustzijn, de manier om flexibel samen te kunnen werken hadden tot enorme prestaties geleid. Van jagers-verzamelaars naar landbouw, industrie en technologie. Empathie en emotie hadden ervoor gezorgd dat veel soortgenoten elkaar hadden geholpen. De nieuwsgierigheid had tot veel uitvindingen geleid. Het is vreemd dat deze geweldige eigenschappen er niet toe hebben bijgedragen dat er op grote schaal voldoende respect voor de natuur was en de soorten die daarin voorkwamen. 

De stap van knots naar atoomwapen is natuurlijk niet in korte tijd tot stand gekomen, maar was wel het begin van een veel gevaarlijkere ontwikkeling. De wetenschap sloeg een weg in die ver boven de competentie van de soort uitging. Door zelf trachten leven te creëren en de dood als een technisch probleem te beschouwen werd het begin van het einde ingeluid. Samen met de technologie was iets ontstaan dat deze primaat niet meer onder controle kon krijgen. Hierdoor werden mensen zelf slachtoffer van een selectie waarover zij niets meer te zeggen hadden. Is de soort wel zo verstandig geweest als de naam aangeeft? '

Wim Verhoeven

verhoevenkoffiekring@tele2.nl