WAAR LIGT DE GRENS ?

De man die voor me staat heeft een doffe blik in de ogen. Hij legt uit dat zijn inkomen bestaat uit AOW en een klein pensioentje. De huur ligt rond de zeshonderd euro. De laatste jaren heeft hij zijn levensstijl steeds naar beneden bijgesteld. Eerst geen vakantie meer, dan de auto weg en zoals hij vertelt 'daarna zullen we zelfs op voedsel moeten proberen te bezuinigen'. Ik kan niet achter de schermen kijken en het verhaal in detail beoordelen maar de tendens is duidelijk. Uit alle berichten en gesprekken, komt een soort rode draad naar voren.

Het verschil tussen vervreemding is erbij horen, deel uitmaken van een gemeenschap. Dit laatste vindt men terug in de slogans, maar die staan in feite haaks op de werkelijkheid. De laatste tijd sprak ik veel mensen die dit beeld nog eens versterken. In een Engelse krant komt een columnist tot de volgende uitspraak. ‘Sinds 1960 was er zeker sprake van economische opgang, maar de verbinding tussen deze groei en persoonlijke welvaart is verbroken. Waarschijnlijk al sinds de jaren negentig. We kunnen doorgaan om steeds het vermeerderen na te streven, maar dat is zonder betekenis, tenzij zich dit vertaalt in een verbetering van de levensstandaard’.  Uiteraard was deze boodschap in eerste instantie bedoeld voor de thuismarkt in het Verenigd Koninkrijk, maar het is duidelijk. Managers verdienen soms honderden keren het minimumloon. In de Verenigde Staten is het volgens een persbericht allemaal nog doller.

Het idee uit de 20e eeuw dat het exploderende kapitalisme een comfortabele opwaartse spiraal voor iedereen zou zijn is inmiddels achterhaald. Hoewel dit oorspronkelijk meer welvaart heeft gebracht, dat ook ‘door druppelde’ naar de onderkant, werkt het nu niet meer. In tegenstelling tot de situatie in de 19e eeuw toen de verschillen heel groot waren, zijn mensen nu door de communicatiemogelijkheden veel beter op de hoogte van de bizarre situatie waarin ze zitten. Dit zou tot ernstige situaties kunnen leiden zoals de opkomst van een ongefundeerd populisme of zelfs revolutie. 

Steeds weer wordt het bewijs geleverd, dat zelfredzaamheid wordt overschat en velen door de onbeperkte drang naar financiële expansie onbeschermd zijn. Een treffend voorbeeld zag ik deze week in de pers. Winstbejag leidt er zelfs toe dat er een verkoopstrategie wordt losgelaten op zieken en dementen, die weerloos ‘contracten’ aangaan. Dit is een troebele cocktail die de laatste menselijkheid opslokt. Waar het economisch principe bijvoorbeeld op milieugebied toe kan leiden las ik in een bericht over Bangladesh. De helft van de 150 miljoen inwoners is blootgesteld aan drinkwater dat arsenicum bevat door de ‘economische vooruitgang’. Geld is hier dus daadwerkelijk veranderd in vergif. Waar ligt de grens?

Wim Verhoeven
Reacties: verhoevenkoffiekring@tele2.nl